Sigara, kalp ve damar hastalıkları (KDH) için en önemli risk faktörüdür. Kalp ve damar hastalıklarından kaynaklanan her üç ölümden birisinin nedeni sigara olarak gösterilmektedir. On yıllık ölümcül KDH riski sigara içenlerde 2 kat artmıştır. Sigara içenlerde 50 yaş öncesi erken ölüm riski sigara içmeyenlere göre 5 kat atmaktadır. Bu risk sanıldığının aksine adet olarak az içerek (günde 5 adetten az içerek), katran ve nikotin oranı düşük olan sigaraları tüketerek azalmamaktadır. Bu riskin eşdeğer bir şekilde sigara içenlerle aynı ortamı paylaşan pasif içici olarak tanımlanan kişiler için de geçerli olduğunu bilmek gerekir.
Sigaranın bu zararlı etkileri farklı şekillerde ortaya çıkmaktadır. Bu durumlar;
Ateroskleroz (Damar sertliği), Koroner arter hastalığı, İnme (Felç), Periferik arter hastalığı (Kolların, bacakların ve beyin atar damarlarının hastalığı), Abdominal aort anevrizması (Karın atar damarında genişleme) şeklinde sayılabilir. Bununla birlikte sigara içilmesi, trombüs (pıhtı) oluşumuna ve kan dolaşımının bozulmasına ve oksijenin dokulara ve organlara taşınmasını bozan durumların gelişmesine katkıda bulunur.
Sigaranın bırakılmasının faydaları önemli araştırmalarla net olarak gösterilmiştir. Bu faydaların bazıları hemen, bazıları ise zaman içerisinde görülmektedir. Eski sigara içicisinin KDH riski yeni başlayan ve hiç içmeyenler arasında konumlanmaktadır. Kalp krizi sonrası sigara içmeyi bırakmanın sonuçlarının incelendiği bir veri analizinde, tekrar kalp krizi yaşama riskinin bu sayede %50 oranında azaltılabileceğini gösterilmiştir.
Bu bulgular kalp krizi sonrası koruyucu önlemler içerisinde en etkin yöntemin sigaranın bırakılması olduğunu göstermektedir. Sigarayı bırakanlar için 5 yıl içerisinde ölümcül bir kalp krizi yaşama riski yarı yarıya azalmaktadır. İçilen sigara miktarının azaltılmasının sigarayı uzun dönemde bırakmaya bir katkısının olmadığı bu nedenle tüm sigara içenlere azalt demekten çok bırak demek daha doğru olacaktır.
Sigarayı bırakmak isteyenlerin hastaneler bünyesinde hizmet sunan sigara polikliniklerinde profesyonel destek alması çok önemlidir. Günümüzde sigarayı bıraktırmak için ilaç tedavileri (bupropion, vareniklin gibi) ve nikotin yerine koyma tedavileri (sakız, nikotin bantları, nazal sprey, inhaler, dilaltı tabletler gibi) uygulanmaktadır.
Sonuç olarak, sigaranın kullanıcılarının ölümüne neden olan tek yasal uyuşturucu olduğunu, sigara içmeyi bırakarak erken KDH bağlı ölümlerin önüne geçilebileceğini ve kalp krizi gelişmeden veya geliştikten sonra kalp krizi riskinin günümüzde kullanılan tüm kalp ilaçlarından daha fazla azaltılabileceğini bilmemiz gerekmektedir.
Doç. Dr. Kamil TÜLÜCE
Kardiyoloji Uzmanı
Çiğli Bölge Eğitim Hastanesi